Những đặc trưng cơ bản hợp tác xã kiểu mới
Ngày: 15/09/2022

       Đến ngày 31/12/2021, cả nước có 27.342 hợp tác xã, khu vực hợp tác xã thu hút gần 6 triệu thành viên và tạo việc làm cho gần 1 triệu lao động(2). Trong đó, hợp tác xã nông nghiệp là 18.327, chiếm 67,03% và 79 liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp. HTX, liên hiệp HTX nâng cao năng lực quản trị, thu hút lao động trẻ, nhân rộng mô hình HTX sản xuất theo chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao. Các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX cung ứng dịch vụ "đầu vào", "đầu ra", mang lại lợi ích cho các thành viên (21,5% tổng số HTX cung ứng dịch vụ đầu vào, đầu ra và tiêu thụ sản phẩm cho thành viên, 13% tổng số HTX liên kết sản xuất kinh doanh với doanh nghiệp).

Thời gian vừa qua, HTX đang trở thành loại hình phổ biến, phù hợp với điều kiện và nhu cầu thực tế tổ chức sản xuất, kinh doanh của hộ gia đình, cá nhân. Các HTX, liên hiệp HTX thành lập mới đều có chiến lược, định hướng phát triển, phương án sản xuất, kinh doanh khả thi, liên kết thành viên là các doanh nghiệp (chủ yếu là các tập đoàn, tổng công ty là thành viên liên kết cấp quốc gia) tham gia cung ứng đầu vào, bao tiêu đầu ra, điều này góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành và hoạt động.

      Vậy Hợp tác xã kiểu mới là gì? Còn có những cách hiểu chưa đầy đủ, còn mơ hồ về HTX kiểu mới. HTX là loại hình kinh tế hợp tác phát triển ở trình độ cao hơn loại hình kinh tế hợp tác giản đơn. Liên minh HTX quốc tế đã định nghĩa HTX như sau: “HTX là một tổ chức tự trị của những người tự nguyện liên hiệp lại để đáp ứng các nhu cầu và nguyện vọng chung của họ về kinh tế, xã hội và văn hoá thông qua một xí nghiệp cùng sở hữu và quản lý dân chủ”. Năm 1995 định nghĩa này đã được hoàn thiện: “HTX dựa trên ý nghĩa tự cứu giúp mình, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng, công bằng và đoàn kết. Theo truyền thống của những người sáng lập ra HTX, các xã viên HTX tin tưởng vào ý nghĩa đạo đức, về tính trung thực, cởi mở, trách nhiệm xã hội và quan tâm chăm sóc người khác”.
        Tổ chức lao động quốc tế (ILO) định nghĩa HTX là sự liên kết của những người đang gặp phải những khó khăn kinh tế giống nhau, tự nguyện liên kết nhau lại trên cơ sở bình đẳng quyền lợi, nghĩa vụ sử dụng tài sản mà họ đã chuyển giao vào HTX. Phù hợp với nhu cầu chung và giải quyết những khó khăn đó chủ yếu bằng sự tự chủ, tự chịu trách nhiệm và bằng cách sử dụng các chức năng kinh doanh trong tổ chức hợp tác phục vụ cho lợi ích vật chất và tinh thần chung…

        Từ những quy định trong Luật HTX năm 2012 và các Nghị định dưới Luật hướng dẫn triển khai Luật HTX có thể rút ra một số đặc trưng cơ bản về HTX kiểu mới như sau:

       Thứ  nhất: HTX kiểu mới là tổ chức kinh tế tự chủ của những người lao động có nhu cầu, lợi ích chung tự nguyện cùng góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật để phát huy sức mạnh của tập thể và của từng xã viên, nhằm giúp nhau thực hiện có hiệu quả hơn các hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ và cải thiện đời sống, góp phần phát triển kinh tế xã hội của đất nước. HTX có tư cách pháp nhân, có tổ chức chặt chẽ, hạch toán độc lập, tự chịu trách nhiệm về các hoạt động của mình và được đối xử bình đẳng như các thành phần kinh tế khác.

      Thứ hai: Về nguyên tắc tổ chức và hoạt động của HTX kiểu mới: Đảm bảo 5 nguyên tắc cơ bản: tự nguyện gia nhập và ra khỏi HTX theo quy định của điều lệ HTX, quản lý dân chủ và bình đẳng, mỗi thành viên có quyền ngang nhau trong biểu quyết, tự chịu trách nhiệm và cùng có lợi, chia lãi bảo đảm kết hợp lợi ích của thành viên với sự phát triển của HTX, của cộng đồng và do đại hội thành viên quyết định.
        Thứ ba: Quan hệ sở hữu và phân phối trong HTX : Khi gia nhập HTX mỗi thành viên buộc phải góp vốn theo quy định của điều lệ, vốn góp có thể nhiều hơn mức tối thiểu, nhưng không được vượt quá 20% tổng số vốn điều lệ của HTX . Cùng với vốn góp của thành viên, vốn hoạt động của HTX còn bao gồm vốn được tích luỹ trong quá trình hoạt động và các nguồn khác như: Giá trị tài sản được cho, biếu tặng …Phần vốn góp của thành viên thuộc sở hữu của từng thành viên. Các nguồn vốn khác thuộc sơ hữu chung của HTX, quyền sử dụng toàn bộ tài sản thuộc về HTX. Sau khi làm xong nghĩa vụ nộp thuế, lãi của HTX được phân phối như sau: Thanh toàn các khoản bù lỗ trích lập các quỹ của HTX, chia lãi theo vốn góp và công sức đóng góp của thành viên có tính đến mức độ sử dụng dịch vụ của HTX.
       Thứ tư: Thành viên HTX  có thể là cá nhân hoặc hộ gia đình, mỗi thành viên có thể đồng thời là thành viên của nhiều HTX, không phân biệt ngành nghề, địa giới, hành chính. Quyền làm việc, hưởng lãi, tiếp nhận thông tin, đào tạo bồi dưỡng, hưởng phúc lợi của HTX được phép chuyển các quyền lợi, nghĩa vụ của mình cho người khác và xin ra khỏi HTX, được trả lại vốn góp và các quyền lợi khác khi ra khỏi HTX. Mỗi thành viên có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ theo quy định của điều lệ như: Góp vốn vào HTX và chia sẻ mọi rủi ro của HTX theo mức vốn đóng góp thực hiện cam kết kinh tế với HTX.

        Thứ năm: Quan hệ giữa HTX và thành viên: Được xây dựng chủ yếu trên cơ sở quan hệ kinh tế. Nó được xác lập từ nhu cầu phát triển sản xuất, tăng thu nhập của các thành viên HTX. HTX tôn trọng quyền độc lập tự chủ kinh tế của thành viên. Trong HTX nông nghiệp, thành viên là hộ, trang trại gia đình, hoặc đại diện hộ, đó là những đơn vị kinh tế tự chủ tham gia vào HTX với trách nhiệm, nghĩa vụ và lợi ích theo điều lệ quy định. Trên cơ sở đó mà thúc đẩy sự phát triển của kinh tế HTX.
          Thứ sáu: Điều kiện thành lập, hoạt động và giải thể HTX: khi thành lâp HTX phải có điều lệ, phương án sản xuất kinh doanh cụ thể có tính khả thi, được đại hội thành viên thông qua và cơ quan có trách nhiệm phê duyệt.
Trong trường hợp giải thể tự nguyện theo nghị quyết đại hội thành viên hoặc bị buộc phải giải thể theo quyết định của pháp luật. HTX phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với cơ quan có thẩm quyền.

       Đại hội thành viên hoặc đại hội đại biểu thành viên có quyền quyết định cao nhất đối với mọi hoạt động của HTX. HTX có quyền thiết lập quan hệ hợp tác với các HTX khác ở trong nước và ngoài nước, tham gia tổ chức Liên minh HTX Việt Nam theo quy định của pháp luật.
          Thứ bẩy: HTX là một tổ chức kinh tế do các thành viên có nhu cầu tự nguyện lập ra, nó không phải là một tổ chức xã hội. HTX hoạt động theo luật pháp quy định trước hết vì mục tiêu kinh tế. HTX chỉ chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ xã hội đối với các thành viên của chính HTX, không thể biến HTX thành tổ chức xã hội hoặc bắt buộc HTX làm nhiệm vụ như một tổ chức thành viên trong hệ thống chính trị của địa phương.
       Chính phủ thống nhất thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với HTX trong phạm vi cả nước theo các nội dung sau: xây dựng và chỉ đạo thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển HTX, ban hành điều lệ mẫu cho các loại hình HTX, ban hành chính sách ưu đãi, hỗ trợ tạo điều kiện hoạt động cho HTX.

Thanh Huyền tổng hợp

Thống kê truy cập:1820702
Số người trực tuyến: 691